5 تا از بدترین رفتارهای روانی در روابط عاطفی

انسان‌ها قطعا اجتماعی‌ترین موجودات زمین هستند. ما می‌توانیم دوست پیدا کنیم، عاشق بشیم یا حتی رمزهای شبکه های اجتماعی خود را به دوستانمان بدهیم، اما در عین حال می‌توانیم ذهن دیگران را نیز به آشوب بکشیم. در این مقاله 5 تا از بدترین رفتارهای روانی در روابط عاطفی را با هم بررسی میکنیم

از نظر روان‌شناسی، بدترین کاری که یک فرد می‌تواند با دیگران بکند چیست؟ در ادامه پنج مورد از این رفتارها رو باهم بررسی می‌کنیم:

1- گسلایتینگ(Gaslighting)

تصور کنید کسی به آرامی و به‌طور مداوم شما را قانع کند که حافظه‌تان اشتباه است، احساساتتان اهمیتی ندارند و کارهای شما نادرست هستند. این کار همان گسلایتینگ است.

در واقع گسلایتینگ نوعی دستکاری روانی است که در آن فردی به‌طور سیستماتیک شک و تردید را در ذهن دیگری به وجود می‌آورد و باعث می‌شود او به درک، حافظه و حتی سلامت روانی خود شک کند.

این واژه از فیلم Gaslight (سال ۱۹۴۴) برگرفته شده است، جایی که شوهری تلاش می‌کند همسرش را متقاعد کند که در حال از دست دادن عقل خودش است. این تاکتیک، به‌ویژه در روابط سمی، بسیار رایج شده و نوعی شکنجه ذهنی مخفیانه محسوب می‌شود که پایه‌های واقعیت های روانی افراد را زیر سوال می‌برد.

در موارد شدید، گسلایتینگ می‌تواند قربانی را متقاعد کند که رویدادهای کاملاً ساختگی و فیک را تجربه کرده است و این مورد  منجر به سردرگمی عمیق و شک به خود می‌شود. قربانی ممکن است فکر کند: «آیا واقعاً آن را گفتم؟ آیا بیش از حد واکنش نشان می‌دهم؟ و…» پاسخ ساده است: خیر!

گسلایتینگ، بدترین نوع دستکاری احساسی است، زیرا به‌آرامی اعتماد به نفس انسان را تخریب کرده و فرد را وابسته به کسیکه ذهن او را دستکاری کرده است می‌سازد!

2- بمب گذاری عاطفی

اگر گسلایتینگ را شعله ای آهسته و مداوم در نظر بگیریم، بمب‌گذاری عشقی همان انفجار ناگهانی آن است. این مورد زمانی رخ می‌دهد که فردی در مراحل اولیه رابطه، با حجم زیادی از توجه، محبت و تحسین شما را تحت‌تأثیر قرار دهد تا کنترل را به دست بگیرد. شاید در ابتدا همه چیز پر از ایموجی‌های قلبی و بازدیدهای ناگهانی با گل‌هاست، اما هدف عشق نیست بلکه کنترل است.

هنگامی که شما به شدت به احساس خوب ناشی از این محبت معتاد می‌شوید، فرد بمب‌گذار شروع به عقب‌نشینی می‌کند و شما همچون معتادی که به دنبال دوز بعدی است مشتاقانه منتظر بازگشت محبت می‌مانید.

در این روشِ روانی (معمولاً در روابطی که سوء استفاده در آن وجود دارد) فردِ دستکاری‌کننده (کسیکه این بمب گذاری عاطفی را انجام میدهد) یک چرخه از اوج‌های شدید و پایین‌های روح‌سوز ایجاد می‌کند، و این امر قربانی را از نظر عاطفی وابسته و آسان برای کنترل می‌کند. اگر رابطه‌ای بیش از حد سریع پیش می‌رود، این رفتار می‌تواند یک علامت هشدار باشد.

3- باج‌گیری عاطفی (ایجاد احساس گناه)

گناه، حس بدی است که وقتی مثلا آخرین تکه پیتزا رو بدون اجازه می‌خورید، تجربه می‌کنید. اما در دستان یک فرد اذیت کننده، احساس گناه به ابزاری قدرتمند تبدیل می‌شود.

باج‌گیری عاطفی زمانی رخ می‌دهد که کسی از احساس گناه استفاده کند تا شما را مجبور به انجام کاری کند که می‌خواهد، و شما را مسئول خوشبختی یا حتی رنج خود می‌کند. عباراتی مثل: «بعد از تمام کارهایی که برات کردم…» یا «اگه منو دوست داشتی…» از جمله جملات معمول و کلاسیکِ این نوع دستکاری هستند.

هدف این است که شما را در یک شبکه از کارهایی که حس میکنید وظیفه‌تان است گرفتار کنند یعنی کاری کنند که شما برای انجام کارها احساس وظیفه کنید، به‌گونه‌ای که تمایل شما به اجتناب از احساس گناه، شما را برای کنترل آسان‌تر میکند. فرد اذیت کننده به طور غیرمستقیم مشکلات خود را به گردن شما می‌اندازد و اطمینان حاصل می‌کند که شما بیش از حد گرفتار احساس گناه هستید و متوجه اینکه واقعاً چه چیزی در حال رخ دادن است نیستید.

از طریق این لینک می‌توانید به لیست روان‌شناسان سایت آغاز دسترسی داشته باشید و در صورت نیاز باهاشون وقت مشاوره تنظیم کنید، کلیک کنید.

4- مثلث بندی

این روش یکی از ترفندهای روابط سمی است که مستقیماً از فیلم Mean Girls گرفته شده است. مثلث‌بندی زمانی رخ می‌دهد که کسی یک فرد سوم را به یک رابطه وارد می‌کند تا کنترل را حفظ کند.

چه این رقابت بین دوستان باشد یا دخالت یک شریک عاطفی سابق در رابطه فعلی، مثلث‌بندی بر روی ایجاد دراما و آشوب متمرکز است. در این حالت، ناگهان به جای اینکه از فرد اذیت کننده عصبانی باشید، شخصِ قربانی با طرف سوم درگیر شده و به دنبال تایید یا حمایت او می‌گردد. در این میان، فرد اذیت کننده پشت‌صحنه می‌نشیند و با خیال راحت از وضعی که به وجود آورده است لذت می‌برد.

5- سکوت کردن

سکوت همیشه آخرین سنگر نیست، گاهی اوقات بدترین پاسخ، بی‌پاسخی است. سکوت کردن ممکن است به نظر واکنشی کودکانه به نظر برسد، اما در واقع یک سلاح روانی قدرتمند است.

فرد اذیت کننده با امتناع از ارتباط، قربانی را تنبیه کرده و توجه و محبت را متوقف می‌کند تا زمانی که فرد تسلیم شود. این رفتار، با بهره‌برداری از نیاز انسانی ما به ارتباط، خلأ عاطفی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود قربانی به شدت به دنبال رفع مشکل بگردد. تحقیقات نشان می‌دهد که نادیده گرفته شدن همان بخش‌های مغزی مرتبط با درد جسمی را فعال می‌کند، بنابراین سکوت ممکن است حتی بیشتر از کلمات آسیب برساند.

نتیجه گیری

ما در این مقاله 5 تا از بدترین رفتارهای روانی در روابط عاطفی را با هم بررسی کردیم. بدترین کارهای سمی در رابطه، آن‌هایی هستند که حس هویت ما را به‌تدریج تخریب می‌کنند و ما را به شک در ارزش‌ها، واقعیت یا روابطمان می‌اندازند. چه به صورت گسلایتینگ، بمب‌گذاری عشقی یا باج‌گیری عاطفی باشد، هدف نهایی همیشه یکسان است: کنترل

اما وقتی این روش‌ها را بشناسیم، می‌توانیم مرزهای خود را تعیین کنیم، از بازی‌های ذهنی اجتناب کنیم و قدرت خود را پس بگیریم. در دنیایی پر از اذیت کنندگان روانی، دانش بهترین ابزار ما برای مقابله است.

ترجمه شده از منبع: © Kevin Bennett, Ph.D., 2024

منابع اصلی مقاله:

Stern, R. (2018). The Gaslight Effect: How to Spot and Survive the Hidden Manipulation Others Use to Control Your Life. Harmony.

Archer, D. (2016). Red Flags: How to Spot Frenemies, Underminers, and Toxic People in Your Life. St. Martin’s Press.

Forward, S. (1997). Emotional Blackmail: When the People in Your Life Use Fear, Obligation, and Guilt to Manipulate You. HarperCollins.